Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος
Η διαταρραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) είναι μια συχνή πλέον νευροαναπτυξιακή διαταρραχή που επηρεάζει την ανάπτυξη και τη λειτουγικότητα των ατόμων που έχουν λάβει τη διάγνωση, ανάλογα με την βαρύτητα της εμφάνισης των συμπτωμάτων.
Πρόκειται για μια νευροβιολογική διαταρραχή σύμφωνα με τους επιστήμονες ωστόσο ακόμα δεν γνωρίζουμε τις αιτίες του αυτισμού. Σίγουρα πρόκειται για μια διαταρραχή που συνήθως παραμένει δια βίου, ωστόσο η βαρύτητα των συμπτωμάτων διαφοροποιεί την εικόνα και την εξέλιξη των ατόμων που πάσχουν από αυτήν. Η πορεία του κάθε παιδιού εξαρτάται και από το νοητικό επίπεδο, καθώς γνωρίζουμε ότι σε υψηλά ποσοστά των περιπτώσεων υπάρχει και νοητική στέρηση σε έναν βαθμό. Ωστόσο η νοημοσύνη διατηρείται κοντά στο φυσιολογικό σε ένα ποσοστό σχετικά μικρότερο (20%). Με βεβαιότητα υπογραμμίζουμε ότι οι δύο καταστάσεις δεν ταυτίζονται αλλά μπορεί να συνυπάρχουν. Σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη θεραπευτική πλαισίωση του παιδιού με διαταρραχή αυτιστικού φάσματος.
Οι τομείς που επηρεάζονται από την ΔΑΦ είναι ο λόγος, επικοινωνία, οι κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, η συμπεριφορά.
Η ένταξη των παιδιών σε προγράμματα πρώιμης παρέμβασης θεωρείται εξαιρετικής σπουδαιότητας καθώς μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την πορεία της διαταρραχής και την βαρύτητα ή μη της εμφάνισης της συμπτωματολογίας.
Η πρώιμη αποτελεσματική παρέμβαση , που παρέχεται από το κέντρο μας, βασίζεται σε συμπεριφορικά μοντέλα, ιδανικά ξεκινάει από πολύ μικρή ηλικία ( από την ηλικία των 18 μηνών ήδη μπορεί ένα παιδί να ξεκινήσει θεραπευτικό πρόγραμμα) και εντάσσει τους γονείς ή/ και τους φροντιστές των παιδιών στο θεραπευτικό πρόγραμμα ως συν- θεραπευτές για μέγιστα αποτέλεσματα. Επίσης εκτός από τους γονείς αναγκαία για μας είναι και η συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς ( νηπιαγωγούς, δασκάλους) αλλά και κάθε φροντιστή του παιδιού ( γιαγιά, νταντά κλπ) όχι μόνο για την γενίκευση των δεξιοτήτων που έχει μάθει το παιδί στα πλαίσια της παρέμβασης αλλά και για την εκπαίδευσή τους σε στρατηγικές αντιμετώπισης συμπεριφορικών προβλημάτων.
Η βασική στοχοθεσία είναι η διδασκαλία δεξιοτήτων που αφορούν στη μίμηση, στο λόγο, στις δεξιότητες παιχνιδιού, στην κοινωνική αλληλεπίδραση, στη ρύθμιση της συμπεριφοράς, στην αντικατάσταση των δυσλειτουργικών συμπεριφορών με ένα εναλλακτικό ρεπερτόριο επιθυμητών και αποδεκτών συμπεριφορών ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο.
Η εκπαιδευτική διαδικασία ακολουθεί το αναπτυξιακό στάδιο και το επίπεδο λειτουργικότητας του κάθε παιδιού ξεχωριστά και εξελίσσεται σταδιακά αλλά και πολυεπίπεδα. Κάθε σκαλοπάτι γνώσεων και δεξιοτήτων που κατακτά το παιδί αποτελεί τη βάση για το επόμενο στάδιο, και η δομή ακολουθεί τη λογική ‘από το απλό στο πιο σύνθετο’. Στον πυρήνα του προγράμματός μας βρίσκεται το ίδιο το παιδί και οι ανάγκες του. Μπορεί τα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος να διαφοροποιούνται σε σχέση με τα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα της τυπικής ανάπτυξης, ωστόσο είναι σημαντική για μας η γνώση ότι τα παιδιά που ανήκουν στο αυτιστικό φάσμα διαφέρουν επίσης μεταξύ τους.
Βασικοί στόχοι:
- Δεξιότητες αυτουπηρέτησης – αυτονόμησης
- Μιμητικές δεξιότητες
- Κινητικές δεξιότητες –λεπτή και αδρή κίνηση
- Οπτικοκινητικός συντονισμός
- Εμπλουτισμός λεξιλογίου
- Γνωστικές δεξιότητες
- Λόγος –Κατανόηση και Έκφραση
- Επικοινωνία και Αλληλεπίδραση –Λεκτική και εξωλεκτική / συνδυασμένη προσοχή
- Συναισθηματική επίγνωση και διαχείριση συναισθημάτων
- Αυτορύθμιση
- Θεωρία του Νου
- Συνδιαστική προσοχή
- Προγραφικές δεξιότητες
- Συμβολικό παιχνίδι
- Λειτουργικό παιχνίδι
- Παιχνίδι με εναλλαγή σειράς
- Κοινωνικοποίηση
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ακολουθεί τα αναπτυξιακά ορόσημα αλλά και την εξέλιξη του κάθε παιδιού ξεχωριστά. Η παρέμβαση παρέχεται σε έναν προς έναν αναλογία (ένας θεραπευτής – ένα παιδί ) και το πρόγραμμα διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού.
Η θετική ενίσχυση και η συμπεριφορική οριοθέτηση διέπουν τη λειτουργία και τη διαδικασία της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Εναλλακτικά συστήματα επικοινωνίας (pecs , Makaton) χρησιμοποιούνται από τους θεραπευτές όταν υπάρχει αναγκαιότητα αλλά και ως βοητικό μέσο για την παραγωγή λόγου. Επίσης τόσο στον χώρο μας όσο και στο πλαίσιο του σπιτιού γίνεται χρήση οπτικοποιημένων βοηθημάτων με σκοπό την οργάνωση των δραστηριοτήτων ( π.χ. ντύσιμο, πλύσιμο, πρωινό, πρεοτοιμασία για σχολείο κλπ) , την εκτέλεση επιμέρους ρουτινών ( π.χ. πλύσιμο χεριών, δοντιών ) και δραστηριοτήτων ( π.χ. ολοκλήρωση παζλ , παιχνίδια), τα εξωτερικά προγράμματα ( π.χ. ψώνια στο σούπερ μάρκετ, κυκλοφοριακή αγωγή ).
Τα παιδιά με ΔΑΦ μπορούν επίσης με την κατάλληλη προετοιμασία και αξιολόγηση να ενταχθούν και σε ομαδικά προγράμματα ( ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ )
