Τί είναι η Ψυχοεκπαίδευση

Η ψυχοεκπαίδευση συνίσταται στην ενημέρωση την υποστήριξη και την εκπαίδευση δεξιοτήτων. Ο βασικός στόχος της είναι η κατανόηση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει κάποιος με απώτερο σκοπό την δημιουργία ενός ασφαλούς «δεσμού» με τον θεραπευτή και την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής διαδικασίας. Απευθύνεται σε παιδιά και ενήλικες, τόσο σε  ατομικό όσο και σε ομαδικό πλαίσιο. Στην περίπτωση των παιδιών σημαντικό ρόλο έχει και η συμμετοχή των γονέων ώστε να μπορεί το οικογενειακό περιβάλλον να υποστηρίξει το παιδί γνωρίζοντας τις δυσκολίες του αλλά και βοηθώντας το να επιτύχει τα μέγιστα των δυνατοτήτων του. Σε ομαδικά πλαίσια εντάσσσονται επίσης και οι ομάδες γονέων ή αδελφών αυτιστικών παιδιών.

Σε ποιους απευθύνεται 

Τα προγράμματα ψυχοεκπαίδευσης απευθύνονται  σε παιδιά με συναισθηματικές δυσκολίες (αποδοχή, κατανόηση, έκφραση συναισθημάτων), με χαμηλή αυτοπεποίθηση, με προβλήματα συμπεριφοράς (επιθετικότητα, παραβίαση κανόνων, παρορμητικότητα κ.ά.), σε παιδιά με δυσκολία στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή/και γενικότερα στη σύναψη και διατήρηση διαπροσωπικών σχέσεων. Αφορά σε παιδιά τόσο τυπικής ανάπτυξης όσο και σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταρραχές -φάσμα αυτισμού, υψηλής λειτουργικότητας αυτισμός, Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ, όπως είναι γνωστή από τα ακρωνύμια ή ADHD)- αλλά και σε παιδιά με ψυχοκοινωνικά προβλήματα ( διαζύγιο, αδέλφια παιδιών στο αυτιστικό φάσμα κ.ά.)

Στόχοι

Οι γενικοί στόχοι των ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι η συναισθηματική ανθεκτικότητα, η κοινωνική επάρκεια και η διαχείριση δύσκολων καταστάσεων και προκλήσεων που μπορεί να προκύψουν στην καθημερινότητα. Αναλυτικότερα, η στοχοθεσία είναι η εξής: 

• Αναγνώριση  συναισθημάτων
• Λειτουργική έκφραση συναισθημάτων 
• Διαχείριση άγχους, θυμού  
• Αυτεπίγνωση – Αυτοεκτίμηση 
• Οργάνωση καθημερινού προγράμματος
• Δημιουργία φιλικών σχέσεων και διατήρησή τους
• Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων 
• Αντιμετώπιση δυσλειτουργικών συμπεριφορών και αντικατάστασή τους από εναλλακτικές λειτουργικές συμπεριφορές
• Διαχείριση επικοινωνιακών δυσκολιών 
• Εκπαίδευση στην επίλυση προβλημάτων
• Ενημέρωση του οικογενειακού περιβάλλοντος γύρω από τη φύση των ιδιαιτεροτήτων, των δυσκολιών του εκάστοτε παιδιού αλλά και της διάγνωσης (εάν υπάρχει), της θεραπευτικής – εκπαιδευτικής διαδικασίας και της προβλεπόμενης εξέλιξης.

Το πρόγραμμα ψυχοεκπαίδευσης  ενσωματώνει τεχνικές όπως δραματοποίηση και παιχνίδια ρόλων, θεατρικό παιχνίδι, κοινωνικές ιστορίες, παραμύθια, αφήγηση, συγγραφή,  ημερολόγια, συμβόλαια διαχείρισης συμπεριφοράς, μουσική, ελεύθερο αλλά και κατευθυνόμενο παιχνίδι, εκπαιδευτικά βίντεο κ.ά. 

Σκόπιμο είναι να υπογραμμιστεί ότι οι στόχοι της παρέμβασης αλλά και και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται, είναι εξατομικευμένες, με άξονα τις ανάγκες των παιδιών, το αναπτυξιακό τους στάδιο αλλά και το δυναμικό τους. Σημαντική επίσης είναι η ενημέρωση των ενδιαφερόμενων ότι δεν πρόκειται για ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.

Τα προγράμματα πραγματοποιούνται σε ατομικό αλλά και ομαδικό πλαίσιο ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες, πολύ συχνά συνδιάζονται εφόσον χρειάζεται ( ατομικό ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα και συμμετοχή σε ομάδα)  και άλλες φορές το ατομικό πρόγραμμα θεωρείται ως προετοιμασία των παιδιών για την συμμετοχή τους σε ομαδικό πρόγραμμα. 

Στα πλαίσια των ομαδικών ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων εντάσσονται και οι ομάδες γονέων, είτε γενικού χαρακτήρα ( ενίσχυση γονεϊκών δεξιοτήτων,  αποτελεσματική επικοινωνία, οριοθέτηση, διαχείριση δυσπροσαρμοστικών συμπεριφορών, συναισθηματικές δυσκολίες κ.ά. ), είτε περισσότερο ειδικών συνθέσεων (π.χ. γονείς παιδιών στο αυτιστικό φάσμα).