Αισθάνεσαι καλά μεσα στην οικογένειά σου;
- Αισθάνεσαι καλά μεσα στην οικογένειά σου αυτή την στιγμή;
- Αισθάνεσαι οτι ζεις με φίλους, με ανθρώπους που εμπιστεύεσαι και σε εμπιστεύονται;
- Χαίρεσαι που είσαι μέλος της οικογένειάς σου;
Αν θες πάρε δύο λεπτά πριν συνεχίσεις το διάβασμα. Δύο λεπτά να σκεφτείς τις παραπάνω ερωτήσεις. Η ειλικρινής απάντηση συνήθως καθορίζει το αν ζει κάποιος σε μια λειτουργική και στοργική οικογένεια ή σε μια δυσλειτουργική. Δυσλειτουργική δεν σημαίνει πως η οικογένεια είναι κακιά, ή πως αποτελείται από κακούς ανθρώπους. Όχι! Είναι άνθρωποι που έχουν την ανάγκη για αγάπη και κατανόηση αλλά δεν γνωρίζουν τον τρόπο να το προσφέρουν ούτε να το εισπράξουν.
Σώματα σφιγμένα ή καμπουριασμένα, πρόσωπα σκυθρωπά, κενά από συναίσθημα. Τα μάτια αποφεύγουν την επαφή με άλλα μάτια και τα αυτιά δεν ακούνε παρόλο που οι φωνές είναι συνήθως δυνατές, σκληρές ή που μόλις ακούγονται.
Η ζωή μέσα σ αυτή την οικογένεια σπάνια είναι ευτυχισμένη. Τα μέλη δεν είναι φίλοι μεταξύ τους. Συνήθως υπομένει ο ένας τον άλλον και μένουν μαζί από καθήκον ή ανάγκη. Τα αστεία είναι καυστικά και σαρκαστικά, εις βάρος κάποιου συγκεκριμένου μέλους συνήθως. Σε τέτοια οικογένεια οι άνθρωποι αποφεύγουν ο ένας τον άλλον. Δουλειές, ασχολίες, υποχρεώσεις και εξωτερικές δραστηριότητες 'βοηθούν' στο να μην έρχονται σε επαφή τα μέλη της οικογένειας. Είναι ίσως οξύμωρο, αλλά σε τέτοιες δυσλειτουργικές οικογένειες είναι αρκετά εύκολο να ζεις μαζί με άλλους στο ίδιο σπίτι και να μην τους δεις για μέρες.
Από την άλλη υπάρχουν και κάποιες άλλες οικογένειες οι οποίες θαρρείς πως έχουν βγει από παραμύθι ή ταινία. Τις βλέπεις και σκέφτεσαι πως δεν είναι δυνατόν να είναι έτσι στ' αλήθεια. Τα αυτιά ακούν, τα μάτια κοιτάζουν μέσα στα μάτια και στις καρδιές υπάρχει αγάπη και κατανόηση. Εκεί τα μέλη δεν φοβούνται να κάνουν λάθη, δεν φοβούνται να εκτεθούν, δεν φοβούνται να φοβηθούν. Συνήθως τα σπίτια στα οποία ζουν είναι γεμάτα με χρώματα και φως. Η ησυχία είναι σημάδι ηρεμίας και όχι φόβου ή αποφυγής. Αυτές οι οικογένειες μπορούν και κάνουν σχέδια αλλά και όταν κάτι απρόσμενο χαλάσει τα σχέδιά τους προσαρμόζονται και συνεχίζουν.
Όταν το παιδί κάνει κάτι 'κακό' οι γονείς το πλησιάζουν πρωτίστως για να το υποστηρίξουν και όχι για να το μαλώσουν. Αυτό βοηθάει το παιδί να ξεπεράσει τον φόβο και τις ενοχές και πραγματικά να επωφεληθεί από το μάθημα που θα του προσφέρουν οι γονείς.
Θα ήθελα λοιπόν να σε ξαναρωτήσω
- Αισθάνεσαι καλά μεσα στην οικογένειά σου αυτή την στιγμή;
- Αισθάνεσαι οτι ζεις με φίλους, με ανθρώπους που εμπιστεύεσαι και σε εμπιστεύονται;
- Χαίρεσαι που είσαι μέλος της οικογένειάς σου;
Αν η απάντηση στις παραπάνω ερωτήσεις είναι 'Όχι' τότε μάλλον η οικογένειά σου ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Όμως αυτό δεν καθορίζει το μέλλον και σίγουρα δεν είναι τελεσίδικο. Κάθε δυσλειτουργική οικογένεια μπορεί να γινει στοργική και λειτουργική. Τα μέλη συμπεριφέρονται με τον συγκεκριμένο τρόπο διότι έτσι έμαθαν. Δεν ξέρουν κάτι άλλο. Και έτσι όπως έμαθαν μπορούν και να ξε-μάθουν.
Πως μπορεί να γίνει όμως αυτό; Συνήθως χρειάζονται 4 συγκεκριμένα βήματα
- Να παραδεχτείς ότι η οικογένειά σου ίσως είναι μη λειτουργική.
- Να συγχωρέσεις τον εαυτό σου διότι μόνο έτσι θα μπορέσεις να αλλάξεις.
- Να αποφασίσεις ότι θέλεις να αλλάξεις.
- Ξεκίνα, με οποιονδήποτε τρόπο την αλλαγή.
Στο σύστημα της οικογένειας όλα τα μέλη συνδέονται μεταξύ τους με κάποιον τρόπο. Ακόμα και στις δυσλειτουργικές οικογένειες. Σε ένα τετοιο σύστημα όπου όλοι συνδέονται και επηρεάζουν όλους η παραπάνω αλλαγή δεν χρειάζεται να ξεκινήσει από όλους. Κάτι τέτοιο άλλωστε προϋποθέτει μια κοινή στρατηγική και επικοινωνία που συνήθως δεν υπάρχει. Η αλλαγή αρκεί να ξεκινήσει από ένα μέλος. Αυτό είναι αρκετό ώστε να διαταράξει την παρούσα ισορροπία και να ωθήσει κάθε άλλο μέλος προς μεγαλύτερη ή μικρότερη μετατόπιση.
Η αλλαγή όσο και αν φαντάζει δύσκολη ή επώδυνη, αν γίνει με τις παραπάνω προϋποθέσεις, θα είναι το πρώτο βήμα προς την μεταμόρφωση της οικογένειας από στείρα συμβίωση σε δημιουργική καθημερινή εμπειρία. Το ταξίδι είναι μακρύ και ο δρόμος όχι πάντα εύκολος αλλά ο προορισμός θα σε δικαιώσει.
Βιβλιογραφία
Goldenberg & Goldenberg 2005, Οικογενειακή Θεραπεία
Βιργινία Σατίρ 1972, πλάθοντας ανθρώπους
